ضرورت توجه به توسعه روستایی در ایران
ضرورت توجه به توسعه روستایی در ایران از آنجا خود را پررنگتر نشان میدهد که بدانیم 25 درصد جمعیت کشور، ساکن روستاها هستند. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از تولیدات مواد غذایی، در روستاها صورت میگیرد.
محیط روستایی و کشاورزی در ایران در طول چند دهه گذشته دستخوش تغییرات سریع شده است. به ویژه، روند شهرنشینی، که از دهه 1370 شتاب گرفته است، منجر به کاهش رقابت نسبی استفاده از زمینهای کشاورزی در مناطق روستایی ایران شده است که امروزه بهطور نامتناسبی از مشکلاتی مانند پیری جمعیت و ضعف صنایع اساسی رنج میبرند.
اهمیت روستا در ایران
ایران کشوری با جمعیتی بالغ بر 80 میلیون نفر است که حدود 25 درصد از آن در مناطق روستایی زندگی می کنند. روستاها نقش مهمی در اقتصاد و فرهنگ کشور ما ایفا میکنند. آنها منبع اصلی تولید مواد غذایی، محصولات کشاورزی و صنایع دستی هستند. روستاها همچنین میراث فرهنگی و معنوی غنی ایران را حفظ میکنند.
در دهه های اخیر، ایران شاهد روند شهرنشینی بوده است. این روند منجر به کاهش جمعیت روستاها و افزایش مشکلاتی مانند فقر، بیکاری و محرومیت شده است.
روستاهای ایران ظرفیت بالایی برای ایجاد اشتغال دارند. در حال حاضر، حدود 40 درصد از جمعیت شاغل ایران در مناطق روستایی زندگی میکنند. این نشان میدهد که روستاها نقش مهمی در اشتغال کشور ایفا میکنند.
بخش کشاورزی یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران است. این بخش حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل میدهد و حدود 20 درصد از جمعیت شاغل را به خود اختصاص داده است.
علاوه بر کشاورزی، صنایع دستی، گردشگری روستایی، خدمات و صنایع کوچک و متوسط از جمله دیگر بخشهایی هستند که میتوانند در ایجاد اشتغال در مناطق روستایی نقش ایفا کنند.
ظرفیتهای اشتغال روستایی
با توجه به ظرفیت بالای اشتغال در روستاها، توسعه روستایی میتواند به کاهش بیکاری و فقر در این مناطق کمک کند.
در اینجا برخی از ظرفیت های اشتغال در روستاهای ایران آورده شده است:
- کشاورزی: ایران کشوری با تنوع آب و هوایی و خاک است. این امر زمینه را برای تولید انواع محصولات کشاورزی فراهم میکند.
- صنایع دستی: ایران دارای میراث فرهنگی و صنایع دستی غنی است. این صنایع می توانند فرصتهای شغلی خوبی برای ساکنان روستایی ایجاد کنند.
- گردشگری روستایی: روستاهای ایران دارای جاذبههای طبیعی و فرهنگی زیادی هستند. این جاذبهها میتوانند زمینه را برای توسعه گردشگری روستایی فراهم کنند.
- خدمات: روستاها میتوانند خدمات مختلفی مانند خدمات آموزشی، بهداشتی و رفاهی را ارائه دهند. این خدمات میتوانند فرصتهای شغلی خوبی برای ساکنان روستایی ایجاد کنند.
- صنایع کوچک و متوسط: صنایع کوچک و متوسط میتوانند نقش مهمی در ایجاد اشتغال در مناطق روستایی ایفا کنند. این صنایع میتوانند از منابع و ظرفیتهای موجود در روستاها استفاده کنند.
اقدامات صورتگرفته برای توسعه روستایی در ایران
دولت توسط دستگاههای مختلف اجرایی، اقداماتی را برای احیای مناطق روستایی و تضمین یک جامعه روستایی پایدار اجرا کرده است. این پروژهها توسط دستگاههای متعددی از جمله وزارت جهاد کشاورزی (در زمینه تولیدات محصولات کشاورزی)، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (در زمینه اشتغال روستاییان) و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (در زمینه توسعه زیرساختهای ارتباطی و اجرای طرح تادرا) انجام شده است. انجام این اقدامات، در جهت حفظ سرمایههای انسانی روستاها و جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرهاست.
همچنین دولت، اقداماتی را برای توسعه روستایی انجام داده است. این اقدامات شامل ارائه زیرساختهای اساسی مانند راهها، برق و آب، کمکهای مالی به کشاورزان و صنایع دستی و حمایت از گردشگری روستایی است.
با این حال، این اقدامات به نسبت جمعیت روستایی و مشکلات روستاها، نیاز به تقویت بیشتری دارد.
در اینجا برخی از دلایل ضرورت توجه به توسعه روستایی در ایران آورده شده است
- توسعه روستایی به بهبود معیشت و رفاه ساکنان روستایی کمک میکند.
- توسعه روستایی به ایجاد فرصتهای شغلی در مناطق روستایی کمک میکند.
- توسعه روستایی به حفظ میراث فرهنگی و معنوی ایران کمک میکند.
- توسعه روستایی به کاهش نابرابری بین مناطق شهری و روستایی کمک میکند.
برای توسعه روستایی در ایران، نیاز به برنامهریزی جامع و مشارکت همه ذینفعان، از جمله دولت، بخش خصوصی و جوامع محلی است. این برنامه باید بر موارد زیر تمرکز داشته باشد:
- توسعه زیرساختهای اساسی در مناطق روستایی
- حمایت از کشاورزی و صنایع دستی
- توسعه گردشگری روستایی
- آموزش و توانمندسازی ساکنان روستایی
- ارتقای مشارکت جوامع محلی در توسعه روستایی
هدف اصلی تضمین پایداری جامعه روستایی با ایجاد جوامع روستایی آیندهنگر است که در آن شرایط زندگی و معیشت برای روستاها فراهم آمده باشد.